پزشک تان به شما گفته است که می خواهند آزمایش کشت ادرار انجام دهند. این آزمایش برای بررسی وجود میکروب ها یا باکتری هایی است که می توانند باعث عفونت ادراری (UTI) شوند.
دستگاه ادراری شما شامل کلیه ها، مثانه و لوله هایی که ادرار را منتقل می کنند (حالب ها و مجرای ادرار) است.
عفونت معمولاً از مثانه یا مجرای ادرار شروع می شود، اما می تواند هر قسمت دیگری از این سیستم را هم تحت تأثیر قرار دهد.
در صورت وجود عفونت، ممکن است هنگام ادرار کردن احساس سوزش داشته باشید یا احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشید، اما یا چیزی خارج نشود یا تنها مقدار کمی ادرار خارج شود. همچنین، بروز تب یا درد شکم می تواند نشانه عفونتی جدی تر باشد.
عفونت های دستگاه ادراری (UTI) از شایع ترین عفونت های باکتریایی هستند و میلیون ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهند. در حالی که موارد خفیف ممکن است با حداقل مداخله برطرف شوند، عفونت های شدیدتر نیاز به تشخیص دقیق و درمان هدفمند دارند. آزمایش کشت ادرار نقش حیاتی در شناسایی باکتری خاصی که باعث عفونت ادراری شده است ایفا می کند، به گونه ای که درمان مناسب انجام شود و خطر عوارض کاهش یابد. این مقاله توضیح جامعی درباره آزمایش کشت ادرار، هدف آن، اهمیت، نحوه انجام، تفسیر نتایج و سایر نکات کلیدی برای بیماران ارائه می دهد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون RBC
آزمایش کشت ادرار چیست؟
این آزمایش برای بررسی وجود باکتری در ادرار انجام می شود که ممکن است باعث عفونت در دستگاه ادراری شما شود. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، مثانه، حالب ها و مجرای ادراری است.
در این روش، نمونه ادرار در محیطی قرار داده می شود که رشد میکروب ها را تشویق می کند. در صورتی که میکروبی رشد نکند، نتیجه کشت منفی خواهد بود؛ و اگر میکروب هایی که توان ایجاد عفونت دارند رشد کنند، نتیجه کشت مثبت اعلام می شود. نوع میکروب معمولاً با استفاده از میکروسکوپ یا آزمایش های شیمیایی شناسایی می شود.
نتایج آزمایش کشت ادرار به پزشک شما کمک می کند تا علت عفونت را شناسایی کرده و بهترین روش درمان را تعیین کند. تقریباً ۹۰٪ از عفونت های دستگاه ادراری (UTI) توسط باکتری (E. coli) ایجاد می شوند. سایر انواع باکتری ها، سل و عفونت های قارچی نیز می توانند باعث عفونت دستگاه ادراری شوند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش هورمونی چیست؟
آیا آزمایش کشت ادرار نام های دیگری هم دارد؟
کشت و آزمایش حساسیت ادرار، کشت و حساسیت ادرار (C&S)
مطلب پیشنهادی: آزمایش خون MCH: تشخیص، آمادکی و تفسیر نتایج
چرا آزمایش کشت ادرار انجام می شود؟
کشت ادرار می تواند برای بررسی این موضوع انجام شود که آیا علائمی مانند درد یا سوزش هنگام ادرار کردن، ناشی از عفونت دستگاه ادراری (UTI) است یا خیر. این آزمایش همچنین به تعیین علت عفونت و شناسایی مؤثرترین روش درمان کمک می کند.
مطلب پیشنهادی: تعداد بالای گلبول‌های قرمز خون
در صورتی که علائم عفونت دستگاه ادراری (UTI) را تجربه کنید، ممکن است نیاز به انجام این آزمایش داشته باشید. این علائم عبارتند از:
- تب و لرز
- درد سوزش هنگام ادرار کردن
- درد در ناحیه کمر یا پایین شکم
- تکرر ادرار یا نیاز فوری به ادرار کردن
- ادرار کدر یا بد بو
پزشکان ممکن است به دلایل مختلفی آزمایش کشت ادرار را تجویز کنند، از جمله:
1. تشخیص عفونت های دستگاه ادراری(UTI)
بیمارانی که علائم زیر را تجربه می کنند:
- تکرر ادرار
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- ادرار کدر یا با بوی نا مطبوع
- درد در ناحیه پایین شکم یا کمر
- تب یا لرز (در موارد شدید)
مطلب پیشنهادی: آزمایش هورمونی در زنان
۲. تعیین علت عفونت های مکرر یا پایدار
برخی افراد دچار عفونت های ادراری مکرر می شوند که ممکن است به دلیل باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک یا بیماری های زمینه ای باشد. انجام کشت ادرار به شناسایی باکتری مسئول کمک می کند و اطمینان می دهد درمان مناسب تجویز شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش هورمونی چیست؟
۳. ارزیابی اثر بخشی درمان
برای افرادی که در حال حاضر تحت درمان عفونت های دستگاه ادراری هستند، پزشک ممکن است انجام کشت ادرار پیگیری را درخواست کند تا مشخص شود آیا آنتی بیوتیک های تجویز شده به طور مؤثر عفونت را رفع می کنند یا خیر.
مطلب پیشنهادی: آزمایش ژنتیک: انواع، ضرورت انجام و تفسیر نتایج
۴. غربالگری بیماران پرخطر
برخی افراد، مانند زنان باردار، بیماران دیابتی و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثل بیماران سرطانی یا دریافت کنندگان پیوند)، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت های ادراری پیچیده هستند. انجام کشت ادرار ممکن است برای تشخیص زود هنگام، حتی در صورت نبود علائم، توصیه شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بیماری های مقاربتی (STD) راهنمای کامل
چه آزمایش های دیگری ممکن است همراه با آزمایش کشت ادرار انجام دهیم؟
پزشک شما ممکن است آزمایش ادرار (Urinalysis) را نیز تجویز کند. این آزمایش برای بررسی سایر شرایط یا بیماری های شایع است. همچنین ممکن است آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت در خون شما درخواست شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش قند خون: آمادگی، انواع، انجام و تفسیر نتایج
چگونه برای انجام آزمایش کشت ادرار آماده شویم؟
قبل از آزمایش آب کافی بنوشید تا بتوانید ادرار کنید. حداقل ۱ ساعت قبل از آزمایش ادرار نکنید. اگر اخیراً داروی آنتی بیوتیک مصرف کرده اید، این موضوع را به ارائه دهنده ی خدمات خود اطلاع دهید. حتماً ارائه دهنده ی خدمات را از تمام داروها، گیاهان دارویی، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید مطلع نمایید. این شامل داروهایی است که نیاز به نسخه ندارند و همچنین هرگونه مواد مخدر غیر قانونی که ممکن است استفاده کنید.
بهترین نمونه، اولین ادرار صبحگاهی است، زیرا میزان باکتری ها در این زمان بالاتر است. از ادرار کردن کامل قبل از انجام آزمایش خودداری کنید.
مطلب پیشنهادی: آزمایش پاپ اسمیر با تفسیر نتایج و نحوه انجام
درنتیجه آزمایش کشت ادرار نیاز به آمادگی خاصی ندارد، اما رعایت نکات زیر می تواند به دقت نتایج کمک کند:
- جمع آوری صحیح نمونه ادرار: رعایت بهداشت و دستورالعمل های ارائه شده توسط پزشک یا پرستار از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً توصیه م ی‌شود از روش نمونه گیری میانه جریان ادرار استفاده شود تا میزان آلودگی کاهش یافته و نتایج آزمایش قابل اعتماد باشند.
- اطلاع رسانی درباره داروها و درمان ها: پزشک خود را از تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید و یا بیماری های فعلی خود مطلع کنید. برخی آنتی بیوتیک ها یا داروها می توانند دقت آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند. بدون مشورت پزشک، داروها را قطع یا شروع نکنید؛ ممکن است پزشک در صورت نیاز، تغییراتی در داروها پیشنهاد دهد.
- نیاز به ناشتا بودن: برای کشت ادرار ناشتا بودن لازم نیست و نمونه در هر ساعتی از روز قابل جمع آوری است. با این حال، اگر پزشک دستورالعمل خاصی در مورد زمان یا رژیم غذایی داده است، برای دقت بهتر آن را رعایت کنید.
- رژیم غذایی و مکمل ها: محدودیت غذایی خاصی لازم نیست، اما برخی غذاها و مکمل ها ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند. اگر رژیم خاصی دارید یا مکمل های گیاهی مصرف می کنید، پزشک خود را مطلع نمایید تا تداخل احتمالی بررسی شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بارداری: انواع، نحوه انجام و تفسیر دقیق
نحوه انجام آزمایش کشت ادرار
این آزمایش نیاز به نمونه ی ادرار «تمیز و میانی» دارد. برای جمع آوری این نوع نمونه:
- دستان خود را به طور کامل بشویید و خشک کنید، سپس درب ظرف نمونه گیری را بردارید.
- ناحیه اطراف مجرای ادرار خود را با یک پد ضد عفونی کننده تمیز کنید.
- مقداری از ادرار را مستقیم در توالت دفع کنید، سپس جریان ادرار را متوقف کنید.
- ظرف ادرار را چند اینچ دورتر از ناحیه ی تناسلی نگه دارید و آن را تقریباً تا نیمه پر کنید.
- ادامه ی ادرار را در توالت دفع کنید.
- مراقب باشید هیچ بخشی از ظرف با ناحیه ی تناسلی یا پوست تماس پیدا نکند.
- درب ظرف را ببندید.
در برخی موارد، ممکن است از روش های جایگزین برای جمع آوری نمونه استفاده شود:
- سوند گذاری: یک لوله نازک و انعطاف پذیر (سوند) توسط پزشک از طریق مجرای ادراری وارد مثانه می شود. ادرار از طریق سوند به یک کیسه استریل منتقل و جمع آوری می گردد. این روش معمولاً برای بیماران بستری یا افرادی که قادر به ارائه نمونه تمیز نیستند استفاده می شود.
- کیسه ادرار : برای نوزادان و کودکان، ممکن است پزشک از کیسه جمع آوری ادرار با چسب استفاده کند که مستقیماً روی آلت تناسلی پسر یا روی فرج دختر قرار می گیرد. پس از ادرار کردن کودک، نمونه به ظرف استریل منتقل می شود. در صورت جمع آوری در خانه، نمونه باید تا زمان تحویل به آزمایشگاه در یخچال نگهداری شود.
- آسپیراسیون: در موارد نادر، پزشک یک سوزن نازک را از طریق ناحیه شکم که بی حس شده است، مستقیماً وارد مثانه می کند تا ادرار استخراج شود. این روش عمدتاً برای نوزادان یا زمانی که نگرانی از آلودگی وجود دارد، استفاده می شود.
مطلب پیشنهادی: برای آزمایش بارداری باید ناشتا باشیم؟
در مرحله بعد چه اتفاقی می افتد؟
نمونه شما به آزمایشگاه فرستاده می شود. قطره هایی از ادرار شما در یک ظرف پتری قرار داده شده و در دمای بدن نگه داری می شود. در طول چند روز آینده، هر باکتری یا مخمری که در نمونه باشد، تکثیر و رشد می کند.
یک کارشناس آزمایشگاه، میکروب ها را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. اندازه، شکل و رنگ میکروب ها مشخص می کند که چه نوعی هستند. همچنین تعداد میکروب های در حال رشد را ثبت می کند. اگر عفونت واقعی باشد، معمولاً یک نوع باکتری غالب است. کارشناس آزمایشگاه هویت میکروب را گزارش می دهد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش فشار خون: آمادگی، نحوه اندازه گیری و تفسیر نتایج
اگر میکروب مضر وجود نداشته باشد، نتیجه کشت، منفی گزارش می شود. اگر میکروب های مضر رشد کنند، نتیجه مثبت است. شایع ترین عامل عفونت های ادراری، ای-کولی (E. coli) است — باکتری هایی که در روده شما زندگی می کنند.
آزمایشگاه ممکن است آزمایش های بیشتری انجام دهد تا مشخص شود کدام داروها بیشترین تاثیر را برای مقابله با عفونت دارند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بارداری در پریودی
نتایج چه زمانی آماده می شوند؟
مطب پزشک شما در عرض ۱ تا ۳ روز با شما تماس خواهد گرفت و نتایج را با شما بررسی می کند.
اگر عفونت وجود داشته باشد، معمولاً آنتی بیوتیک تجویز می شود. در این صورت، حتماً تمام دوره دارو را طبق دستور مصرف کنید. اغلب اوقات، عفونت برطرف می شود، اما ممکن است دوباره بازگردد، مخصوصاً در زنان فعال جنسی. در زنان جوان، رابطه جنسی خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. در زنان مسن تر، یائسگی و کمبود استروژن این خطر را بالا می برد. در مردان مسن تر، بزرگ شدن پروستات خطر ابتلا را افزایش می دهد.
مهم است که دارو را دقیقاً همان طور که پزشک گفته است مصرف کنید. عفونتی که از مثانه یا مجرای ادرار شروع می شود می تواند به کلیه ها سرایت کرده و به آن ها آسیب برساند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش های خون لازم در حین بارداری
می توانید فوراً به فعالیت های معمول روزمره خود باز گردید.
اگر نتیجه آزمایش ادرار نشان دهد که در ادرار شما باکتری وجود دارد، این همیشه به معنای وجود عفونت ادراری نیست. ممکن است نمونه ادرار شما آلوده شده باشد یا بعضی افراد بدون هیچ علامتی سطح بالایی از باکتری در ادرار خود داشته باشند. پزشک تصمیم می گیرد که آیا نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارید یا خیر.
پیگیری درمان بخش مهمی از روند مراقبت و ایمنی شما محسوب می شود. حتماً تمام زمان های ملاقات خود را تعیین و در آن ها حضور یابید و در صورت بروز هرگونه مشکل با پزشک یا خط مشاوره پرستاری تماس بگیرید. همچنین توصیه می شود فهرستی از داروهای مصرفی خود داشته باشید و از پزشک بپرسید چه زمانی می توانید انتظار دریافت نتایج آزمایش ها را داشته باشید.
مطلب پیشنهادی: فرق آزمایش بتا با آزمایش ادرار بارداری
تفسیر نتایج آزمایش کشت ادرار
پس از جمع آوری، نمونه ادرار به آزمایشگاه ارسال می شود تا مورد بررسی قرار گیرد:
- انکوباسیون: نمونه در ظرف پتری حاوی مواد مغذی قرار می گیرد تا رشد باکتری ها تشویق شود و برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت در دمای کنترل شده نگهداری می شود.
- شناسایی باکتری ها: در صورت مشاهده رشد باکتری، تکنسین های آزمایشگاه نوع دقیق باکتری موجود را شناسایی می کنند.
- آزمایش حساسیت به آنتی بیوتیک : اگر باکتری های بیماری زا یافت شوند، آزمایش های اضافی انجام می شود تا مشخص شود کدام آنتی بیوتیک ها بیشترین اثر بخشی را در درمان عفونت دارند.
عوامل متعددی می توانند بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند، از جمله روش انجام آزمایش در هر آزمایشگاه. حتی در صورتی که نتایج با محدوده های طبیعی متفاوت باشند، لزوماً به معنای وجود مشکل نیست. برای درک دقیق معنای نتایج و ارتباط آن با وضعیت سلامتی خود، با پزشک مشورت کنید.
نتایج کشت ادرار بر حسب واحدهای تشکیل کلنی در هر میلی لیتر (CFU/mL) گزارش می شوند. نتیجه منفی به این معنی است که شما عفونت ندارید. تعداد بالاتر باکتری ممکن است نشانه عفونت باشد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش AFP در بارداری
نتایج آزمایش کشت ادرار معمولاً به صورت زیر گزارش می شوند:
۱. نتیجه منفی (عدم رشد)
- تفسیر: هیچ باکتری یا قارچی در نمونه شناسایی نشده است.
- پیامد بالینی: این یافته نشان می دهد که عفونت ادراری وجود ندارد و علائم بیمار ممکن است ناشی از شرایط دیگری مانند سیستیت بینابینی (interstitial cystitis) یا سنگ های کلیوی باشد.
مطلب پیشنهادی: چه زمانی باید تست بارداری انجام دهیم؟
۲. نتیجه مثبت (وجود رشد باکتریایی)
حضور باکتری ها در نمونه ادرار بر حسب واحدهای تشکیل دهنده کلونی در هر میلی لیتر (CFU/mL) اندازه گیری می شود و این مقدار نشان دهنده غلظت باکتری ها در نمونه است.
| رشد باکتریایی (CFU/mL) |
تفسیر | پیامد بالینی |
|---|---|---|
| 10000> | آلودگی یا رشد غیر قابل اهمیت | عدم وجود عفونت ادراری؛ نمونه ممکن است دچار آلودگی شده باشد یا حاوی باکتری های غیر بیماری زا باشد |
| 100000 – 10000 | عفونت احتمالی | ممکن است نشان دهنده مراحل اولیه عفونت ادراری باشد؛ نیاز به ارزیابی های تکمیلی |
| 100000< | عفونت معنادار | شواهد قوی از وجود عفونت ادراری؛ معمولاً نیازمند درمان است. |
مطلب پیشنهادی: آزمایش سرطان
3. نتایج حساسیت آنتی بیوتیکی
در صورتی که باکتری در نمونه ادرار شناسایی شود، آزمایش های تکمیلی برای تعیین حساسیت دارویی انجام می شوند تا مشخص گردد کدام آنتی بیوتیک ها در درمان مؤثرتر هستند.
مطلب پیشنهادی: آزمایش تیروئید: تست های عملکرد تیروئید و تفسیر نتایج
نتایج معمولاً به صورت زیر گزارش می شوند:
- آنتی بیوتیک در برابر باکتری مؤثر است.
- آنتی بیوتیک ممکن است مؤثر باشد، اما اغلب به دوزهای بالاتر یا شرایط خاص نیاز دارد.
- آنتی بیوتیک در برابر باکتری بی اثر است و نباید برای درمان انتخاب شود.
این آزمایش چه خطراتی دارد؟
این آزمایش خطر شناخته شده ای ندارد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش روماتیسم: انواع، نحوه انجام، تشخیص و درمان
چه چیزی ممکن است نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد؟
مصرف آنتی بیوتیک، درست قبل از انجام آزمایش، ممکن است نتایج شما را تحت تأثیر قرار دهد.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بیماری های قلبی
مقایسه کشت ادرار با آنالیز ادرار
اگر چه هر دو آزمایش از نمونه ادرار استفاده می کنند، اما اهداف متفاوتی دارند:
- آنالیز ادرار: تصویری کلی از ترکیب ادرار ارائه می‌دهد، شامل pH، پروتئین، گلوکز و سلول‌های سفید و قرمز خون، و به شناسایی مشکلات بالقوه کمک می‌کند.
- کشت ادرار: به طور اختصاصی باکتری ها یا قارچ ها را شناسایی کرده و حساسیت آن ها به آنتی بیوتیک ها را تعیین می کند.
در صورتی که آنالیز ادرار نشان دهنده عفونت احتمالی باشد (مثلاً افزایش تعداد گلبول های سفید یا وجود نیتریت)، معمولاً انجام کشت ادرار برای تأیید تشخیص توصیه می شود.
مطلب پیشنهادی: آزمایش ویتامین ها و مواد معدنی بدن
نتیجه گیری
آزمایش کشت ادرار یکی از ابزارهای تشخیصی کلیدی برای شناسایی عفونت های دستگاه ادراری و هدایت درمان مناسب محسوب می شود. تفسیر دقیق نتایج این آزمایش، امکان مداخله به موقع را فراهم کرده و خطر بروز عوارض را کاهش می دهد. در صورت تجربه علائم پایدار عفونت ادراری یا قرارگیری در گروه های پر خطر، مشورت با پزشک برای انجام کشت ادرار توصیه می شود. انجام به موقع و برنامه ریزی شده این آزمایش، به حفظ و کنترل بهتر سلامت دستگاه ادراری کمک می کند.
پزشک تان به شما گفته است که می خواهند [...]
آزمایش خون می تواند میزان متوسط هموگلوبین هر گلبول [...]
تعداد بالای گلبول های قرمز خون تاثیر زیادی بر [...]
قبل از پرداختن به آزمایش خون RBC یا همان [...]
قبل از پرداختن به آزمایش هورمونی در زنان بهتر [...]
مقدمه: آزمایش هورمونی یکی از روش های مهم در [...]
آزمایش سرطان یکی از مهم ترین روش های تشخیص [...]