آزمایش روماتیسم: انواع، نحوه انجام، تشخیص و درمان

مقدمه: آزمایش روماتیسم به مجموعه ای از تست های آزمایشگاهی گفته می شود که برای شناسایی و بررسی بیماری های خودایمنی و التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و دیگر اختلالات روماتولوژیک انجام می شوند. این آزمایش ها شامل اندازه گیری شاخص هایی مانند فاکتور روماتوئید (RF)، آنتی CCP، سرعت رسوب گلبول های قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی سی (CRP) می باشد. هدف از انجام این تست ها تشخیص زودهنگام بیماری، بررسی شدت التهاب و پایش روند درمان بیماران می باشد. توجه به این نکته مهم است که هیچ کدام از این آزمایش ها به تنهایی نمی توانند تشخیص قطعی بدهند و معمولا در کنار معاینه بالینی و تصویر برداری ها استفاده می شوند.

این آزمایش ها در صورت بروز علائم مشکوک مانند درد مفاصل، خشکی صبحگاهی، تورم و محدودیت حرکتی درخواست می شوند و می توانند به پزشک کمک کنند تا علت علائم را بهتر شناسایی کند. در برخی موارد نتایج آزمایش های روماتیسم ممکن است مثبت باشند در حالی که فرد دچار بیماری فعال نمی باشد، بنابراین تفسیر نتایج نیاز به مهارت و تجربه پزشک دارد. علاوه بر این، بعضی از بیماری های عفونی یا مزمن می توانند باعث مثبت شدن کاذب برخی از تست ها شوند. به همین دلیل تاکید می شود که هیچ فردی نباید صرفا بر اساس نتایج آزمایش خود درمان را آغاز یا متوقف کند و همیشه لازم است تصمیم گیری ها تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

آرتریت روماتوئید (RA) رایج ‌ترین نوع آرتریت التهابی خود ایمنی (IA) است و از نظر کلی، رایج‌ ترین نوع آرتریت التهابی بعد از نقرس (که تقریباً شش برابر بیشتر شایع است) به شمار می ‌آید. اگر RA در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، اثرات آن به طور قابل توجهی کاهش می‌ یابد و حتی ممکن است بیماری به طور کامل بهبود یابد.
اهمیت تشخیص صحیح، به‌ ویژه در مراحل اولیه بیماری، اغلب توسط پزشکان عمومی دست کم گرفته می‌ شود، اما این تشخیص می‌ تواند از بروز عوارض جدی و مادام‌ العمر آرتروزی برای بیماران جلوگیری کند.

بسیاری از بیماران مبتلا به RA به دلیل این که به اشتباه فرض می‌کنند هیچ درمانی برای آرتریت آن ‌ها وجود ندارد، به دنبال کمک پزشکی نمی ‌روند. دیگران نیز ممکن است به دلیل ناآگاهی پزشکان عمومی با پیشرفت ‌های درمانی جدید، با تأخیر در دریافت درمان مواجه شوند. RA معمولاً با التهاب در چند مفصل آغاز می‌ شود. هنگامی که درد بیش از سه ماه ادامه یابد، بعید است که به‌ طور خود به خود از بین برود و اغلب به مفاصل دیگر نیز سرایت می ‌کند.

در بیماری RA یک بازه زمانی طلایی برای درمان وجود دارد که می توان در آن از آسیب مفصلی جلوگیری کرد. و این بازه بسیار زود هنگام آغاز می شود. درمان‌ هایی برای کند کردن یا متوقف کردن پیشرفت بیماری در دسترس هستند، اما نکته کلیدی، اجتناب از تأخیر در درمان است. اگر مراجعه به روماتولوژیست بیش از حد به تعویق بیفتد، ممکن است منجر به تخریب غیرضروری مفاصل شود.

آزمایش روماتیسم چیست و شامل چه شاخص هایی می باشد؟

تست های آزمایش خون روماتیسم شامل چندین آزمایش مهم هستند که هر کدام برای بررسی بخشی از بیماری های التهابی و خودایمنی استفاده می شوند. از جمله مهم ترین این تست ها می توان به فاکتور روماتوئید (RF)، آنتی CCP، سرعت رسوب گلبول های قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی C (CRP) اشاره کرد. این تست ها معمولا در کنار هم و تحت عنوان آزمایش روماتیسم درخواست می شوند تا به پزشک کمک کنند تصویر دقیق تری از وضعیت التهاب و روند بیماری داشته باشد. لازم به ذکر است که هیچ کدام از این آزمایش ها به تنهایی برای تشخیص قطعی بیماری کافی نیستند و تفسیر آن ها باید در چارچوب علائم بالینی و یافته های دیگر انجام شود.

فاکتور روماتوئید (RF)

این تست یکی از رایج ترین تست های آزمایش روماتیسم است که برای شناسایی آنتی بادی های خاصی به نام فاکتور روماتوئید در خون انجام می شود. سطح بالای این آنتی بادی ها اغلب در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید دیده می شود، اگرچه در برخی افراد سالم یا بیماران مبتلا به عفونت های مزمن نیز ممکن است مثبت باشد. بنابراین مثبت بودن تست RF به تنهایی به معنای ابتلا به بیماری نیست و باید همراه با سایر تست ها و معاینات بالینی تفسیر شود.

این تست می تواند به پزشک کمک کند تا روند بیماری را بهتر پایش کند و تصمیمات درمانی مناسب تری بگیرد. هرچند درصدی از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است RF منفی داشته باشند که به آن ها بیماران seronegative گفته می شود. به همین دلیل، تست RF معمولا همراه با آزمایش های دیگر روماتیسم مثل آنتی CCP درخواست می شود تا تشخیص دقیق تر باشد. نکته مهم دیگر این است که سطح RF با شدت و طول مدت بیماری می تواند تغییر کند.

آنتی CCP

این تست یکی از دقیق ترین و اختصاصی ترین تست های آزمایش روماتیسم برای تشخیص آرتریت روماتوئید است. آنتی CCP آنتی بادی هایی هستند که بر علیه پروتئین های تغییر یافته بدن تولید می شوند و معمولا در مراحل اولیه بیماری شناسایی می شوند. مثبت بودن تست آنتی CCP اغلب نشانه وجود یک بیماری فعال و مهاجم است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب مفصلی شدید شود.

وجود آنتی CCP در خون معمولا با پیش آگهی بدتر و خطر تخریب مفصلی بیشتر همراه است، به همین دلیل شناسایی زودهنگام آن اهمیت زیادی دارد. حتی در بیمارانی که تست RF منفی دارند، مثبت بودن آنتی CCP می تواند تایید کننده تشخیص باشد. این آزمایش یکی از ارکان اصلی آزمایش روماتیسم در بیماران مشکوک به آرتریت روماتوئید به شمار می رود و به پزشک کمک می کند برنامه درمانی موثرتری طراحی کند.

سرعت رسوب گلبول های قرمز (ESR)

این تست یک شاخص غیر اختصاصی برای سنجش میزان التهاب در بدن است و در بسیاری از بیماری های التهابی و عفونی افزایش می یابد. در آزمایش روماتیسم، اندازه گیری ESR به پزشک کمک می کند شدت التهاب و فعالیت بیماری را ارزیابی کند. مقدار بالای ESR به تنهایی برای تشخیص کافی نیست، اما می تواند نشان دهنده وجود یک فرآیند التهابی فعال باشد.

این تست همچنین برای پایش پاسخ بیمار به درمان استفاده می شود. به عنوان مثال اگر بیمار تحت درمان با داروهای ضد التهاب یا سرکوب کننده سیستم ایمنی قرار گیرد، کاهش ESR می تواند نشانه ای از موفقیت درمان باشد. البته باید توجه داشت که عواملی مثل سن، کم خونی یا بارداری نیز می توانند بر سطح ESR تاثیر بگذارند، بنابراین تفسیر نتایج باید همراه با سایر یافته های آزمایش روماتیسم انجام شود.

پروتئین واکنشی سی (CRP)

این آزمایش نیز یکی از شاخص های مهم التهاب در بدن است و معمولا سریع تر از ESR به تغییرات التهابی پاسخ می دهد. سطح CRP در بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و دیگر بیماری های روماتیسمی افزایش می یابد. بنابراین CRP یکی از ابزارهای اصلی در مجموعه آزمایش روماتیسم محسوب می شود و اطلاعات مهمی درباره فعالیت بیماری به پزشک ارائه می دهد.

از آنجا که CRP نسبت به تغییرات سریع تر واکنش نشان می دهد، معمولا برای پایش پاسخ درمانی و ارزیابی شدت التهاب در کوتاه مدت استفاده می شود. سطح بالای CRP به معنای التهاب فعال است و کاهش آن نشانه کنترل نسبی بیماری می باشد. مشابه سایر تست های آزمایش روماتیسم، CRP نیز باید همراه با علائم بالینی و سایر یافته ها بررسی شود تا تصمیمات درمانی دقیق و موثری اتخاذ گردد.

آزمایش فاکتور روماتوئید (RF) چیست؟

آزمایش فاکتور روماتوئید یا آزمایشRF، یک آزمایش خون است که برای شناسایی فاکتورهای روماتوئید در خون شما انجام می ‌شود.

اگر علائم آرتریت روماتوئید مانند درد، تورم و خشکی مفاصل را دارید، ممکن است پزشک از این آزمایش برای کمک به تشخیص بیماری استفاده کند. وجود فاکتور روماتوئید در جریان خون می ‌تواند به پزشک کمک کند تا مشخص نماید که آیا شما به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید و شدت آن چقدر است. این آزمایش همچنین به پزشک کمک می ‌کند تا بین آرتریت روماتوئید و سایر انواع آرتریت یا بیماری‌ های دیگر تمایز قائل شود.

ممکن است در افرادی با آرتریت روماتوئید شدید، سطوح بالای فاکتور روماتوئید دیده شود. اما حتی اگر نتایج آزمایش نشان ‌دهنده سطح بالای این فاکتور باشد، پزشک معمولاً پیش از تشخیص نهایی، آزمایش‌ های دیگری نیز انجام می ‌دهد. او شما را معاینه خواهد کرد و ممکن است آزمایش‌ هایی دیگر، مانند عکس ‌برداری با اشعه ایکس، اسکن MRI، سونوگرافی یا سایر تصویربرداری ‌ها را تجویز کند.

فاکتور روماتوئید چیست؟

فاکتورهای روماتوئید، پروتئین هایی از نوع آنتی بادی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن ساخته می‌ شوند. به طور معمول، سیستم ایمنی برای مبارزه با میکروب ها و محافظت از بدن، آنتی ‌بادی تولید می ‌کند. اما آنتی ‌بادی ‌های فاکتور روماتوئید به اشتباه ساخته می ‌شوند و هدف مشخص یا شناخته ‌شده ‌ای ندارند.

در نتیجه، این آنتی ‌بادی‌ ها ممکن است به سلول‌ ها یا بافت ‌های خود بدن حمله کرده و باعث بروز بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید شوند؛ یک بیماری خود ایمنی است و به مفاصل آسیب زده و باعث درد می ‌شود، یا ممکن است موجب سایر بیماری ‌های خود ایمنی گردد.

چگونه می ‌توان آرتروز و آرتریت روماتوئید را از هم متمایز کرد؟

آرتریت روماتوئید (RA) نوعی آرتریت مفصل است که در آن سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال می شود و به پوشش داخلی مفاصل (که به آن سینوویوم نیز گفته می ‌شود) حمله می کند. این بیماری می ‌تواند افراد را در هر سنی درگیر کند، اما معمولاً در میانسالی شروع می‌ شود. RA معمولاً بسیاری از مفاصل بدن را به طور هم زمان درگیر می کند، اما گاهی فقط یک مفصل را هم تحت تأثیر قرار می ‌دهد.

در حالی که علائم مفصلی (درد، تورم و سفتی) معمولاً شدیدترین علائم آرتریت روماتوئید هستند، اما این بیماری کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌ دهد و می ‌تواند علائم عمومی مانند تب، کاهش وزن، بی‌ حالی و خستگی ایجاد کند. برخی از بیماران همچنین علائم غیر مفصلی مانند توده ‌ها، التهاب چشم یا فیبروز ریه دارند.

بر خلاف آرتریت روماتوئید، آرتروز (OA) عمدتاً به دلیل تخریب غضروف مفاصل ایجاد می ‌شود و مشکل معمولاً محدود به خود مفصل است (یعنی علائم عمومی وجود ندارد). آرتروز معمولاً بعد از سن ۵۰ سالگی بروز می ‌کند و با افزایش سن شایع‌ تر می ‌شود.

زمانی که علائم در دست ‌ها یا پاها ظاهر می‌ شود، می ‌توان یک آزمایش ساده برای مفاصل انگشتان پا  (MCP) یا مفاصل پایه انگشتان پا (MTP) انجام داد که در صورت مثبت بودن، می ‌تواند نشان ‌دهنده آرتریت روماتوئید باشد. در این آزمایش، مفاصل انگشتان پا از دوم تا چهارم (طبق تصویر پایین چپ) یا مفاصل پایه انگشتان پا (طبق تصویر پایین راست) فشرده می ‌شوند تا حساسیت سنجی شوند. نتیجه مثبت این آزمایش می‌ تواند نشان ‌دهنده یک آرتریت التهابی مانند آرتریت روماتوئید باشد.

آزمایش روماتیسم برای چه مواردی استفاده می ‌شود؟

پزشک ممکن است در صورتی که علائم یا نشانه ‌هایی داشته باشید که ممکن است با سطح بالای فاکتور روماتوئید مرتبط باشند، این آزمایش را برای شما تجویز کند. اما حتی بدون این که متوجه هیچ علائمی شوید، ممکن است سطح فاکتور روماتوئید در خون شما بالا باشد. همچنین ممکن است بدون دلیل یا علت مشخصی سطح RF  بالا باشد.

برخی از علائمی که ممکن است پزشک را به بررسی سطح فاکتور روماتوئید در بدن شما مشکوک کند، عبارت ‌اند از:

• درد مفاصل
• درد در سایر نقاط بدن
• تورم
• تغییر رنگ پوست
• احساس گرما یا حرارت در مفاصل
• خستگی
• تب

آزمایش فاکتور روماتوئید (RF) معمولاً برای بررسی وجود بیماری آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) استفاده می ‌شود. اما این آزمایش می‌ تواند به تشخیص سایر بیماری‌ های خود ایمنی نیز کمک کند، از جمله:

• سندرم شوگرن
• آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
• لوپوس
• اسکلرودرما
• بیماری بافت همبند مختلط (Mixed connective tissue disease)

همچنین ممکن است از آزمایش RF برای تشخیص برخی عفونت ‌های مزمن مانند: هپاتیت C، سل (TB)، اندوکاردیت (عفونت پوشش داخلی قلب) استفاده شود.

آزمایش روماتیسم و تشخیص آرتریت روماتوئید

هیچ‌ کس دقیقاَ نمی ‌داند آنتی ‌بادی ‌های که به نام فاکتور روماتوئید شناخته می شوند، در خون افراد سالم چه کاری انجام می دهند. همچنین هنوز کاملا مشخص نیست که این آنتی ‌بادی ‌ها در بدن افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید دقیقاً چه نقشی ایفا می‌ کنند. بیشتر افرادی که به این نوع آرتریت مبتلا هستند، فاکتور روماتوئید در خون شان دیده می شود. اما اگر آرتریت روماتوئید شما در مراحل اولیه باشد، ممکن است نتیجه آزمایش RF شما منفی باشد و این فاکتور هنوز در خون قابل شناسایی نباشد. سطح RF ممکن است همراه با شدت یا فعالیت بیماری شما در طول زمان تغییر کند. اما حتی افرادی که پس از درمان به بهبودی دست یافته ‌اند، همچنان ممکن است سطح بالای RF را در خون خود داشته باشند.

فاکتور روماتوئید همچنین ممکن است در بسیاری از افراد مبتلا به سایر بیماری ‌های خود ایمنی نیز وجود داشته باشد. بنابراین، تنها وجود RF به معنی این نیست که شما به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید. ممکن است شما هیچ ‌گونه علامتی از بیماری خود ایمنی نداشته باشید یا ممکن است دچار بیماری دیگری باشید که بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر گذاشته است.

علائم اولیه آرتریت روماتوئید چیست؟

برای تشخیص زود هنگام آرتریت روماتوئید (RA)، چندین آزمایش مختلف می ‌تواند انجام شود. تشخیص صحیح این بیماری می ‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آرتریت التهابی متقارن (تأثیر بر هر دو طرف بدن در همان گروه‌ های مفصلی)، به ‌ویژه در مفاصل کوچک دست ‌ها، همراه با سفتی صبحگاهی در مفاصل که بیش از نیم ساعت طول می ‌کشد.
• سفتی صبحگاهی در مفاصل که حداقل ۳۰ دقیقه طول می ‌کشد و معمولاً بیشتر از ۶۰ دقیقه ادامه دارد.
• نتایج آزمایشگاهی:
  • فاکتور روماتوئید مثبت (کمتر خاص).
  • افزایش آنتی‌  بادی ضد-CCP  (خاص‌ تر).
  • افزایش نرخ رسوب گلبول قرمز یا پروتئین واکنشی  C
• تغییرات در تصویر برداری با اشعه ایکس: اولین تغییر، معمولاً کاهش فضای مفصلی است. با این حال، فرسایش ‌های استخوانی در نزدیکی مفصل ممکن است در مراحل اولیه RA ایجاد شود. علاوه بر این، تکنیک ‌های تصویربرداری جدیدتر مانند MRI و سونوگرافی می‌توانند این فرسایش ‌ها را بسیار زودتر از عکس‌ های ساده با اشعه ایکس تشخیص دهند.

چه کسانی به آرتریت روماتوئید مبتلا می ‌شوند؟

آرتریت روماتوئید (RA) شایع ‌ترین نوع آرتریت التهابی خود ایمنی است. همان طور که پیش ‌تر ذکر شد، این بیماری تا ۱٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌ دهد، در زنان سه برابر شایع تر از مردان است و در بیشتر موارد در بزرگسالان بین ۲۵ تا ۵۰ سال بروز می ‌کند. با این حال، کودکان و سالمندان نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.

مزایای تشخیص زود هنگام آرتریت روماتوئید چیست؟

آرتریت روماتوئید نیاز به تشخیص زود هنگام دارد؛ اگر این بیماری بدون درمان و تشخیص رها شود، ممکن است در حدود ۵٪ از بیماران خود به خود فروکش کند، اما در بیشتر موارد به یک آرتریت روماتوئید مزمن تبدیل خواهد شد. در مقابل، درمان زود هنگام می ‌تواند از تغییر شکل مفاصل و ناتوانی در آینده جلوگیری کند و احتمالاً به کاهش آسیب ‌های جانبی مانند سخت شدن رگ ‌ها کمک خواهد کرد.

در مراحل اولیه آرتریت، یک ” فرصت طلایی” وجود دارد، که در آن می ‌توان بیماری را قبل از بروز آسیب غیرقابل بازگشت به مفاصل، درمان کرد. این بازه زمانی در افراد مختلف متفاوت است اما معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه پس از آغاز بیماری باز می ماند. به همین دلیل، آرتریت روماتوئید باید به موقع درمان شود.

در یک متا-آنالیز از ۱۴ مطالعه که توسط کالج روماتولوژی آمریکا (ACR)انجام شد، بیمارانی که مدت زمان کمتری از بیماری آن‌ ها می ‌گذشت، هنگام تشخیص و درمان مناسب، بیشتر از بیمارانی که مدت طولانی ‌تری از بیماری‌ شان گذشته بود، بهبود نشان دادند. این یافته از مفهوم فرصت طلایی پشتیبانی می‌ کند، به این معنی که درمان زود هنگام نتایج را بهبود می ‌بخشد.

آزمایش روماتیسم چگونه انجام می ‌شود؟

آزمایش روماتیسم (فاکتور روماتوئید) شبیه به یک آزمایش خون معمولی است. پزشک با استفاده از یک سوزن، مقداری خون از یکی از رگ های شما می گیرد و سپس نمونه خون را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می ‌کند. اگر با سوزن و کشیدن خون مشکل دارید، حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک، پرستار یا فرد مسئول انجام آزمایش، معمولا مراحل زیر را انجام خواهد داد:

• قسمتی از بازوی شما را که قرار است سوزن در آن جا وارد شود، تمیز می‌ کند.
• یک نوار لاستیکی را بالای بازو می ‌بندد.
• ممکن است از شما خواسته شود که مشت خود را گره کنید یا چیزی را فشار دهید تا جریان خون افزایش یابد.
• سوزن را به بازوی شما وارد می ‌کند.
• خون شما را در یک لوله آزمایش جمع ‌آوری می‌ کند.
• سوزن را بر می ‌دارد و یک باند یا چسب را بر روی محل قرار می‌ دهد.

آزمایش فاکتور روماتوئید نباید خیلی دردناک باشد، اما ممکن است کمی سوزش یا ناراحتی خفیف احساس کنید. بهتر است آرام بمانید و نفس عمیق بکشید. این آزمایش معمولاً  خطر زیادی ندارد، اما ممکن است کمی سرگیجه یا سبکی سر احساس کنید. ممکن است نیاز باشد قبل از این که بلند شوید، چند لحظه استراحت کنید.

پزشک یا پرستار شما نمونه خون را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می ‌کند تا سطح فاکتور روماتوئید شما بررسی شود.

نحوه آمادگی برای آزمایش خون روماتیسم

نیاز به انجام کار خاصی برای آمادگی قبل از آزمایش ندارید. برخی افراد نسبت به خون گیری حساس هستند. اگر سوالی دارید، بهتر است قبل از انجام آزمایش با پزشک خود صحبت کنید. اگر احساس نگرانی، ضعف یا تهوع کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

تفسیر نتایج آزمایش روماتیسم

نتایج آزمایش، همراه با معاینه فیزیکی، سایر آزمایش ‌ها و سابقه علائم شما، اطلاعات بیشتری در اختیار پزشک قرار می‌ دهند و ممکن است به تشخیص شدت آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری ‌های خود ایمنی شما کمک کنند.

نتیجه آزمایش به شما می‌ گوید که چه مقدار فاکتور روماتوئید در هر میلی ‌لیتر خون شما وجود دارد. میزان نرمال آن کمتر از 20 واحد است. پزشک شما ممکن است نتیجه آزمایش را مثبت یا منفی اعلام کند. نتیجه منفی به این معنی است که سطح RF شما نرمال است. نتیجه مثبت به این معنی است که سطح فاکتور روماتوئید شما بیشتر از حد طبیعی است.

به یاد داشته باشید که گاهی اوقات فاکتور روماتوئید در خون افراد سالم نیز یافت می ‌شود. همچنین در افرادی که به بیماری‌ های خود ایمنی مانند لوپوس و سندرم شوگرن مبتلا هستند، ممکن است فاکتور روماتوئید وجود داشته باشد. افراد مبتلا به عفونت ‌های مزمن مانند هپاتیت ویروسی نیز ممکن است آن را داشته باشند.

پیگیری نتایج آزمایش فاکتور روماتوئید

پزشک نتایج آزمایش شما را بررسی کرده و توضیح خواهد داد که این نتایج به چه معنا هستند. نتیجه آزمایش فاکتور روماتوئید به تنهایی برای تشخیص یک بیماری خاص کافی نیست. از پزشک خود درباره آزمایش ‌های تکمیلی که ممکن است نیاز داشته باشید، این که این آزمایش‌ ها چه اطلاعاتی ارائه می ‌دهند، و مراحل بعدی چه خواهند بود، سوال بپرسید.

عوارض آرتریت روماتوئید درمان ‌نشده چیست؟

وقتی آرتریت روماتوئید درمان نشود، احتمال تخریب مفاصل بسیار بالا است که این امر منجر به ناتوانی عملکردی و افزایش خطر موارد زیر می‌ شود:

• عدم توانایی در کار
• اختلالات روانی و اجتماعی
• بروز بیماری‌ های همراه مانند بیماری ‌های قلبی عروقی
• کاهش امید به زندگی
• زیان های اقتصادی گسترده، هم برای فرد و هم برای جامعه

روند درمان آرتریت روماتوئید چیست؟

درمان آرتریت روماتوئید نیازمند یک رویکرد چند جانبه است که شامل آموزش بیمار، درمان‌ های غیر دارویی، داروهای مسکن مانند (NSAID ها) ، داروهای ضد روماتیسمی تعدیل کننده  بیماری (DMARD  ها) و داروهای بیولوژیک و یا جراحی می‌ باشد:

• آموزش بیمار: به محض تشخیص بیماری، برای بیمار بسیار مهم است که درباره بیماری خود آگاه شود تا علائم، اثرات، درمان ‌ها و نتایج احتمالی آن را پیش‌ بینی کند. همچنین آموزش بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید در مورد استراتژی ‌های تغییر در سبک زندگی و استفاده از وسایل کمکی که می ‌تواند به آن ‌ها کمک کند تا از تشدید علائم خود جلوگیری کرده و فعالیت ‌های روزانه خود را مدیریت کنند، مفید است. بسیاری از این نکات برای بیماران مبتلا به آرتروز نیز قابل استفاده است.
• درمان غیر دارویی: درمان ‌های غیر دارویی می ‌تواند در تلاش ‌های بیماران برای مدیریت بیماری ‌شان بسیار کمک‌ کننده باشد – فیزیوتراپیست یا کار درمانگر در کمک به بهبودی فیزیکی بیمار نقش اساسی دارد، در حالی که درمان ‌های دارویی همزمان با آن ‌ها تجویز می ‌شود. بیمار و درمانگر باید روی تسکین درد و اسپاسم، تمرینات تقویت و انعطاف‌ پذیری، آموزش راه رفتن، و استفاده از وسایل کمکی و آتل ها طبق نیاز تمرکز کنند.
• داروهای مسکن (NSAIDs): داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ها) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، می ‌توانند به تسکین درد کمک کنند، چه قبل از شروع درمان هدفمند آرتریت روماتوئید توسط روماتولوژیست یا برای دردهای پیشرفته.
• داروهای استروئیدی خوراکی و داخل مفصلی: (مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون) در صورت استفاده مناسب، می ‌توانند به سرعت عمل کرده و علائم آرتریت روماتوئید (RA) را به طور قابل توجهی بهبود بخشند. به دلیل عوارض جانبی استفاده طولانی ‌مدت از این داروها، معمولاً تنها برای مدت کوتاهی در آغاز درمان RA یا برای مدیریت تشدید علائم مورد استفاده قرار می‌ گیرند.
• DMARDs (داروهای ضد روماتیسمی تعدیل ‌کننده بیماری): DMARD ها معمولاً اولین داروهایی هستند که بیمار برای درمان RA مصرف می ‌کند. این داروها قرص ‌هایی هستند که به کنترل التهاب غیر طبیعی در مفاصل کمک می ‌کنند.
• عوامل بیولوژیک: عوامل بیولوژیک گروهی از درمان ‌های جدیدتر هستند که پروتئین ‌ها و سلول ‌های ایمنی خاصی را هدف قرار می ‌دهند که به التهاب در RA کمک می کنند. این داروها معمولاً به صورت سرم درمانی (توسط پرستار) یا تزریق زیر پوستی در منزل تجویز می‌ شوند.
• جراحی: در بیماران مبتلا به RA ممکن است به انواع مختلفی از جراحی ‌ها نیاز باشد. اگر فرآیند آرتریت برای مدت طولانی کنترل نشده باشد، آسیب کافی به مفصلی مانند لگن یا زانو وارد می ‌شود که ممکن است نیاز به تعویض مفصل ران یا زانو داشته باشد. سایر جراحی ‌هایی که گاهی برای بیماران مبتلا به RA انجام می ‌شود شامل پاکسازی مفصل ملتهب، مانند زانو است که می ‌تواند با روش‌ های جراحی مفصل با دوربین انجام شود. ترمیم جراحی پارگی‌ های تاندون ناشی از فرآیند التهابی، مانند در دست، می‌ تواند عملکرد را بازیابی کند.

نقش پزشک عمومی و فیزیوتراپیست/کاردرمانگر در آرتریت روماتوئید زودهنگام چیست؟

پزشکان عمومی و فیزیوتراپیست ‌ها و کار درمانگران باید به علائم هشدار دهنده اولیه آرتریت روماتوئید توجه داشته باشند و مشاوره زودهنگام با روماتولوژیست را برای ارزیابی و مداخله زودهنگام احتمالی توصیه کنند. آن ‌ها همچنین می ‌توانند بیمار را درباره ماهیت سیستمیک و تخریبی بیماری مفاصل روماتوئید و “فرصت طلایی” ناشی از تشخیص صحیح آرتریت زود هنگام آموزش دهند.

بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید زود هنگام نیاز به یک “تیم” دارند که شامل پزشک عمومی، روماتولوژیست، و فیزیوتراپیست و/یا کار درمانگر است. در حالی که بیمار، درمان پزشکی را شروع می‌ کند، آموزش درباره زندگی با آرتریت اهمیت دارد. تمام این بیماران باید یک برنامه تمرینی و کششی را یاد بگیرند و بسیاری از آن‌ ها به آتل و هم چنین روش ‌های درمانی برای شل کردن عضلات و تقویت حرکت (مانند سونوگرافی، گرما و غیره) نیاز دارند.

نتیجه ‌گیری
پس از نقرس، آرتریت روماتوئید دومین نوع شایع آرتریت التهابی و شایع ‌ترین شکل آرتریت خود ایمنی است. این یک بیماری دردناک و ناتوان‌ کننده است که طول عمر را کاهش می ‌دهد و می ‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت سیستمیک و سبک زندگی بیمار بگذارد. تشخیص زودهنگام و درمان آرتریت روماتوئید می ‌تواند به طور قابل توجهی ناتوانی و درد را کاهش دهد و احتمالاً طول عمر را افزایش دهد، و ” فرصت طلایی” ارائه شده در مراحل اولیه بیماری باید شناسایی شود. پس از تشخیص آرتریت روماتوئید، باید داروهای ضدروماتیسمی تعدیل‌ کننده بیماری برای تمام بیماران مبتلا تجویز شود.

آرتریت روماتوئید یک بیماری است که می ‌تواند منجر به تغییر شکل مفاصل، ناتوانی و در برخی موارد کاهش طول عمر شود، اما قابل درمان است – به ویژه در مراحل اولیه آن. درمان حتی در مراحل بعدی آرتریت روماتوئید نیز می ‌تواند بسیار مؤثر باشد. شواهد نشان داده ‌اند که بیمارانی که به طور مؤثر درمان می ‌شوند، می ‌توانند از تغییر شکل مفاصل جلوگیری کرده و طول عمر خود را به محدوده طبیعی برسانند. توقف التهاب نشان داده است که نه تنها تورم و درد مفصل را متوقف می‌کند، بلکه خطر مشکلات قلبی را نیز کاهش می‌ دهد.

پزشکان عمومی و فیزیوتراپیست ‌ها/کار درمانگرها می‌ توانند تأثیر زیادی در زندگی بیماران خود بگذارند، اگر بدانند چگونه علائم هشدار دهنده اولیه آرتریت را شناسایی کنند و اقدامات مناسب را انجام دهند تا مطمئن شوند بیمار یک تیم مراقبت‌ های بهداشتی دارد که می ‌تواند تمام عناصر لازم برای متوقف کردن آرتریت در مراحل ابتدایی را فراهم کند.

به طور کلی فاکتور روماتوئید یک نوع آنتی ‌بادی است که می ‌تواند به بافت‌ های بدن خود شما حمله کند و نشانه ‌ای از بیماری خود ایمنی باشد. آزمایش فاکتور روماتوئید، که به آن آزمایش RF نیز گفته می ‌شود، میزان فاکتور روماتوئید در جریان خون شما را اندازه‌ گیری می‌ کند. این آزمایش همراه با علائم شما و آزمایش ‌های دیگر، می ‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا شما به آرتریت روماتوئید یا بیماری خود ایمنی دیگری مبتلا هستید یا خیر. از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به آزمایش RF دارید و نتایج آزمایش به چه معنا هستند.

سوالات متداول آزمایش روماتیسم

سطح طبیعی فاکتور روماتوئید باید چقدر باشد؟

نتیجه طبیعی آزمایش RF، باید کمتر از 20 واحد در هر میلی ‌لیتر خون باشد.

وقتی فاکتور روماتوئید شما مثبت است چه معنایی دارد؟

اگر پزشک به شما بگوید که نتیجه آزمایش فاکتور روماتوئید شما مثبت است، به این معناست که سطح RF در خون شما بیشتر از حد نرمال است، این نتیجه به ‌تنهایی مشخص نمی‌ کند که شما به چه بیماری ‌ای مبتلا هستید، اما نشانه ‌ای است که ممکن است به آرتریت روماتوئید یا یک بیماری خود ایمنی دیگر دچار باشید.

اگر سطح فاکتور روماتوئید شما پایین باشد، چه معنی دارد؟

افراد سالم نیز ممکن است مقداری فاکتور روماتوئید (RF) در خون خود داشته باشند، بدون این که هیچ ‌گونه علائمی از بیماری داشته باشند. با این حال، بدن به فاکتور روماتوئید نیازی ندارد. نتیجه پایین در آزمایش RF ممکن است نشان دهد که شما به آرتریت روماتوئید یا بیماری خود ایمنی دیگری مبتلا نیستید. اما برخی از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یا بیماری‌ های خود ایمنی ممکن است سطح RF بالایی نداشته باشند، به ‌ویژه در مراحل اولیه بیماری.