آزمایش خون MCH: تشخیص، آمادکی و تفسیر نتایج

آزمایش خون می ‌تواند میزان متوسط هموگلوبین هر گلبول قرمز (MCH) شما را نشان دهد. MCH معیاری است برای اندازه‌ گیری مقدار متوسط هموگلوبین داخل هر گلبول قرمز خون. اگر مقدار MCH کمتر یا بیشتر از حد نرمال باشد، ممکن است نشان ‌دهنده وجود بیماری ‌هایی مانند کم ‌خونی یا کلسترول بالا باشد.

هموگلوبین، پروتئینی است که اکسیژن را از ریه ‌ها به سلول ‌های مختلف بدن منتقل می‌ کند. سلول ‌ها از این اکسیژن برای رشد و تکثیر استفاده می ‌کنند.

MCH مخفف عبارت Mean Corpuscular Hemoglobin است و نشان ‌دهنده میزان متوسط هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز خون فرد می ‌باشد. هموگلوبین ماده ‌ای است که اکسیژن را از ریه ‌ها گرفته و از طریق جریان خون به سلول ‌ها منتقل می ‌کند.

مقادیر بالا یا پایین  MCHبه صورت غیر طبیعی، که از طریق آزمایش خون مشخص می ‌شود، می ‌تواند نشان‌ دهنده مشکلات مختلفی در بدن باشد، از کمبودهای تغذیه ‌ای گرفته تا بیماری ‌های مزمن.

آزمایش MCH بخشی از یک آزمایش کامل خون به نام Complete Blood Count (CBC)  است که ترکیبات خون را ارزیابی می‌ کند و مواردی مانند هماتوکریت، گلبول ‌های سفید  (WBC)، پلاکت ‌ها، هموگلوبین و گلبول ‌های قرمز (RBC) را بررسی می ‌کند. این آزمایش معمولاً برای بررسی وضعیت کلی سلامت فرد انجام می ‌شود.

MCH به ‌صورت مستقیم اندازه ‌گیری نمی ‌شود بلکه بر اساس مقدار هموگلوبین (Hgb) و تعداد گلبول ‌های قرمز خون (RBC) محاسبه می گردد. برای محاسبه  MCH، مقدار هموگلوبین کل خون بر تعداد گلبول‌ های قرمز تقسیم می ‌شود تا میانگین میزان هموگلوبین در هر گلبول قرمز به دست آید.

مقادیر نرمال MCH معمولاً بین ۲۶ تا ۳۳ پیکوگرم (pg) هموگلوبین به ازای هر گلبول قرمز است.

MCH چیست و افزایش آن چه معنایی دارد؟

مقادیر MCH بالاتر از ۳۴ پیکوگرم (pg) معمولاً غیر طبیعی و بالا محسوب می ‌شوند. شایع ‌ترین علت افزایش MCH، کم‌ خونی ماکروسیتیک است؛ نوعی اختلال خونی که در آن بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی ‌کند. در کم ‌خونی ماکروسیتیک، گلبول ‌های قرمزی که تولید می‌ شوند بزرگ ‌تر از حد معمول هستند و هر کدام هموگلوبین بیشتری نسبت به سلو ل‌های با اندازه طبیعی دارند.

این وضعیت می ‌تواند ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک در بدن باشد؛ موادی که در غذاهایی مانند ماهی، جگر، سبزیجات برگ‌ سبز و غلات غنی ‌شده یافت می ‌شوند. این مواد مغذی به تولید بهینه گلبول ‌های قرمز کمک می ‌کنند و ممکن است به دلیل کمبود در رژیم غذایی، مشکلات جذب یا دلایل دیگر بدن شما نتواند آن ها را به خوبی پردازش کند.

علائم کم‌ خونی ماکروسیتیک می ‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی غیر قابل توجیه
• تپش قلب
• رنگ ‌پریدگی
• عوارض قلبی

از آن جا که این وضعیت می ‌تواند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهد، تشخیص زود هنگام کم ‌خونی ماکروسیتیک اهمیت زیادی دارد. سایر دلایل ممکن برای افزایش MCH شامل انواع دیگر کم‌ خونی، اختلال عملکرد تیروئید، شیمی ‌درمانی، برخی عفونت‌ ها، استفاده بیش از حد از داروهای حاوی استروژن، برخی انواع لوسمی و اسپروسیتوز ارثی (حالتی که باعث کمبود گلبول‌ های قرمز می ‌شود) هستند.

آزمایش خون چگونه میزان MCH را تعیین می ‌کند؟

MCH یکی از شاخص‌ هایی است که می‌ تواند اطلاعاتی درباره سلامت گلبول‌ های قرمز خون شما ارائه دهد. این شاخص در آزمایش کامل شمارش خون (CBC) اندازه‌ گیری می ‌شود. در این آزمایش، جنبه ‌های مختلفی از خون شما بررسی می ‌شود که شامل سلامت گلبول ‌های قرمز نیز می ‌شود. این آزمایش با تقسیم میزان هموگلوبین بر تعداد گلبول‌ های قرمز، مقدار MCH یا متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز را محاسبه می ‌کند.

محدوده ‌های نرمال MCH

هر مقداری که کمتر یا بیشتر از محدوده نرمال MCH باشد، که با واحد پیکو گرم (pg) اندازه‌ گیری می‌ شود، ممکن است نشان ‌دهنده وجود یک بیماری زمینه ‌ای باشد. محدوده ‌های نرمال MCH به شرح زیر است:

محدوده‌ های  MCH	مقدار آن ها
پایین	کمتر از ۲۷ پیکو گرم
نرمال	بین ۲۷ تا ۳۱ پیکو گرم
بالا	بیشتر از ۳۱ پیکو گرم

MCH پایین چه معنایی دارد؟

مقادیر MCH کمتر از ۲۶ پیکوگرم (pg) غیر طبیعی و پایین محسوب می ‌شوند. علل رایج کاهش MCH، شامل خونریزی، کمبود آهن و کم‌ خونی میکروسیتیک است؛ وضعیتی که در آن گلبول ‌های قرمز خون به طور غیر طبیعی کوچک بوده و هموگلوبین کمتری حمل می‌ کنند.

دلایل احتمالی دیگر کاهش MCH شامل هموگلوبینوپاتی (گروهی از اختلالات که ساختار هموگلوبین را تغییر می ‌دهند) و کم‌ خونی ناشی از کمبود آهن می ‌باشند.

اگر آزمایش CBC انجام داده ‌اید و نتایج نشان ‌دهنده میزان MCH بالاتر یا پایین ‌تر از حد نرمال باشد، نیاز به بررسی ‌های بیشتری وجود دارد. هر چند نتایج غیر طبیعی لزوماً به معنای وجود مشکلات جدی مربوط به سلامتی نیست، اما می‌ توانند مهم باشند و باید رد شوند. بسیاری از علل احتمالی تغییرات غیر طبیعی MCH نیاز به درمان دارند تا سلامت و آرامش حفظ شود، مانند کم‌ خونی یا دیگر اختلالات خونی، بیماری تیروئید و کمبودهای تغذیه‌ ای.

پزشک شما ممکن است با کمک سایر مولفه ‌های آزمایش CBC مانند نتایج MCV که اندازه متوسط گلبول ‌های قرمز را اندازه ‌گیری می ‌کند، یا MCHC که غلظت هموگلوبین را نشان می ‌دهد، علت نتایج غیر طبیعی MCH را تشخیص دهد. همچنین ممکن است آزمایش خون برای تعیین وضعیت تغذیه ‌ای شما انجام شود تا مشخص شود آیا کمبودهای تغذیه ‌ای علت مشکل هستند یا خیر. اگر پزشک به بیماری تیروئید به عنوان علت احتمالی نتایج غیر طبیعی MCH مشکوک شود، ممکن است آزمایش عملکرد تیروئید درخواست کند تا سلامت و عملکرد غده تیروئید بررسی شود. بسته به ارزیابی کلی سلامت شما و علائمی که دارید، پزشک ممکن است آزمایش ‌های مختلف دیگری نیز برای تعیین علت MCH بالا یا پایین درخواست کند.

آزمایش CBC معمولاً در آزمایش‌ های خون سالانه که توسط پزشک تجویز می ‌شود، گنجانده می ‌شود. همچنین در این بسته آزمایش های استاندارد، پانل متابولیک کامل (CMP)، آزمایش ادرار، هموگلوبین A1c و پانل چربی ‌ها (لیپید) نیز شامل می ‌شود.

درنتیجه سطح MCH کمتر از حد نرمال ممکن است نشانه کم‌ خونی هایپوکرومیک یا کم ‌خونی ناشی از کمبود آهن باشد. کم‌ خونی زمانی اتفاق می ‌افتد که بدن شما به مقدار کافی گلبول ‌های قرمز سالم تولید نکند. کم‌ خونی فقر آهن زمانی رخ می ‌دهد که مقدار هموگلوبین در خون شما کافی نباشد. بدون آهن کافی، بدن نمی‌ تواند هموگلوبین تولید کند.

علل کم‌ خونی ناشی از فقر آهن عبارتند از:

• از دست دادن خون: این ممکن است به ‌خاطر قاعدگی ‌های سنگین، خونریزی دستگاه گوارش، جراحی یا آسیب ‌های تروماتیک باشد.
• شرایط التهابی: این بیماری ‌ها می ‌توانند استفاده بدن از آهن را دشوار کنند.
• بیماری کلیوی: ممکن است بدن شما هورمون اریتروپویتین کافی تولید نکند. این هورمون برای ساخت گلبول‌ های قرمز لازم است.
• مشکلات جذب آهن: این مشکل ممکن است به ‌خاطر بیماری ‌های ژنتیکی نادر، ورزش ‌های استقامتی، مشکلات روده ‌ای و گوارشی یا جراحی معده یا روده ایجاد شود.
• کمبود آهن در رژیم غذایی: این موضوع در آمریکا کمتر شایع است و بیشتر کودکان بین ۹ ماه تا ۱ سال را تحت تأثیر قرار می ‌دهد.

علائم MCH پایین

ممکن است در صورت داشتن MCH پایین و کم‌ خونی ناشی از فقر آهن هیچ علائمی نداشته باشید. اما اگر علائم ظاهر شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد قفسه سینه
• سردی دست ‌ها و پاها
• خستگی
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• رنگ ‌پریدگی پوست
• تنگی نفس
• احساس خستگی مفرط

MCH بالا چه معنایی دارد؟

سطح MCH بالاتر از حد نرمال، ممکن است نشان‌ دهنده کم‌ خونی ناشی از کمبود فولات (ویتامین B9) یا ویتامین B12 باشد. شیمی ‌درمانی نیز می ‌تواند باعث افزایش سطح MCH شود. همچنین، در مواردی که کلسترول بالا باشد ممکن است سطح MCH به صورت کاذب افزایش یابد.

فولات یا اسید فولیک به تولید گلبول ‌های قرمز کمک می ‌کند. کم‌ خونی ناشی از کمبود فولات می ‌تواند در شرایط زیر ایجاد شود:

• دریافت ناکافی فولات از رژیم غذایی (که در جگر و سبزیجات برگ ‌سبز یافت می ‌شود)
• مصرف زیاد الکل
• استفاده از برخی داروهای مشخص مانند آزولفیدین (سولفاسالازین) و دیرنیوم (تریامترین)

ویتامین B12 به تشکیل سالم گلبول ‌های قرمز کمک می‌ کند. کم‌ خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 ممکن است زمانی رخ دهد که بدن نتواند این ویتامین را به‌ درستی جذب کند، مانند:

• برخی شرایط خاص، مانند بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده (IBD) و ویتیلیگو
• کمبود ویتامین B12 در رژیم غذایی
• مصرف زیاد الکل
• کمبود فاکتور داخلی (پروتئینی که به جذب ویتامین B12 کمک می ‌کند)
• داروهایی مانند داروهای درمان سوزش معده و متفورمین
• جراحی معده

علائم MCH بالا

اگر سطح MCH شما بالا باشد، ممکن است دچار علائم کم ‌خونی شوید. در هر دو نوع کم‌ خونی ناشی از کمبود فولات و ویتامین  B12، علائم می ‌تواند شامل خستگی، ضعف، سردرد و رنگ ‌پریدگی باشد. همچنین کم ‌خونی ناشی از کمبود فولات می ‌تواند باعث زخم و درد در دهان و زبان شود.

ویتامین B12 برای عملکرد صحیح مغز و اعصاب ضروری است. اگر دچار کم‌ خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 باشید، ممکن است مشکلاتی در موارد زیر نیز تجربه کنید:

• حرکت
• حس بویایی
• حس چشایی
• تفکر
• بینایی
• راه رفتن

MCH چگونه اندازه‌ گیری می ‌شود؟

MCH بخشی از آزمایش کامل شمارش خون (CBC) است. آزمایش CBC ممکن است به‌ عنوان یک آزمایش روتین در معاینات سالانه یا به ‌عنوان آزمایشی تشخیصی زمانی که علائمی دارید، درخواست شود. نمونه خون، گرفته شده و برای تحلیل به آزمایشگاه ارسال می ‌شود، جایی که با استفاده از دستگاه‌ های خودکار آنالیز می ‌شود.

بسته به پیشرفته بودن دستگاه آزمایشگاهی، آزمایش CBC ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شمارش گلبول‌ های سفید (WBC)
• تفکیک گلبول‌ های سفید (تعداد و درصد انواع مختلف گلبول ‌های سفید)
• شمارش گلبول ‌های قرمز (RBC)
• شمارش پلاکت ‌ها (سلول ‌های کوچک دخیل در لخته شدن خون)
• هموگلوبین، که به صورت گرم در هر دسی ‌لیتر خون گزارش می ‌شود
• هماتوکریت (درصد حجم گلبول‌ های قرمز خون نسبت به کل حجم خون)
• شاخص ‌های گلبول قرمز (مقادیر مشخص اندازه گلبول ‌های قرمز و میزان هموگلوبین آن ‌ها)

شاخص ‌های گلبول قرمز در آزمایش CBC شامل موارد زیر هستند:

• حجم متوسط گلبول قرمز (MCV): اندازه متوسط گلبول‌ های قرمز
• متوسط هموگلوبین گلبول قرمز (MCH): مقدار متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز
• غلظت متوسط هموگلوبین گلبول قرمز (MCHC): میزان متوسط هموگلوبین نسبت به اندازه هر گلبول قرمز
• گستره توزیع گلبول ‌های قرمز (RDW): معیاری برای اندازه ‌گیری تغییرات در اندازه گلبول ‌های قرمز

مقدار MCH چه چیزی را نشان می ‌دهد؟

مقدار MCH نشان ‌دهنده میزان متوسط هموگلوبین در هر یک از گلبول ‌های قرمز خون شما است. این مقدار بر حسب پیکوگرم (pg) به ازای هر سلول اندازه ‌گیری می ‌شود.

محدوده نرمال MCH در بزرگسالان بین ۲۷ تا ۳۱ پیکوگرم به ازای هر سلول است. افزایش یا کاهش سطح MCH می‌ تواند نشان‌ دهنده وضعیت ‌های پزشکی مختلفی باشد.

مقدار MCH به تنهایی بررسی نمی ‌شود:

• گلبول‌ های قرمز کوچک‌ تر (MCV پایین) معمولاً هموگلوبین کمتری در هر سلول دارند و بنابراین MCH پایین‌ تری دارند.
• گلبول ‌های قرمز بزرگ تر (MCV بالا) هموگلوبین بیشتری در هر سلول دارند.
• شاخص MCHC (مقدار هموگلوبین نسبت به اندازه گلبول قرمز) نیز اطلاعات بیشتری درباره تفسیر MCH ارائه می ‌دهد.

علل بالا یا پایین بودن MCH

اگر گلبول‌ های قرمز خون شما بزرگ ‌تر از حد معمول باشند، ممکن است MCH بالا داشته باشید. همچنین MCH پایین می ‌تواند به دلیل کمبود هموگلوبین یا کوچک بودن گلبول‌ های قرمز خون ایجاد شود.

علل افزایش MCH عبارتند از:

• کم‌ خونی ماکروسیتیک (گلبول ‌های قرمز بزرگ‌ شده)، که معمولاً ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات است.
• بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، که مجموعه ‌ای از بیماری ‌های التهابی طولانی ‌مدت ریه است

علل کاهش MCH معمولاً در کم‌ خونی میکروسیتیک دیده می ‌شود که شامل موارد زیر است:

• کمبود آهن
• خونریزی شدید به دلیل آسیب، بیماری ‌های گوارشی یا زخم معده
• بیماری کلیه
• سوء تغذیه
• اختلال در جذب مواد مغذی
• بیماری ‌های مزمن
• سرطان

چگونه می ‌توان سطح غیر طبیعی MCH را درمان کرد؟

درمان ‌های متفاوتی برای MCH پایین و بالا وجود دارد. ابتدا پزشک دلیل پایین یا بالا بودن سطح MCH شما را مشخص می‌ کند. معمولاً نتایج آزمایش کامل خون (CBC) نیز بررسی می ‌شود تا تصویر کامل‌ تری از وضعیت سلامت گلبول‌ های قرمز به دست آید. شاخص ‌های دیگری مانند اندازه و حجم متوسط گلبول ‌های قرمز نیز مورد ارزیابی قرار می‌ گیرند.

اگر کم ‌خونی، علت غیر طبیعی بودن سطح MCH باشد، پزشک دلیل کم‌ خونی را تشخیص داده و درمان ‌های زیر را پیشنهاد می‌ کند:

• پیوند خون یا مغز استخوان
• انتقال خون
• تغییرات در رژیم غذایی
• دارو
• مکمل ‌ها
• جراحی

تفسیر نتایج آزمایش MCH خون

متوسط هموگلوبین گلبول‌ قرمز (MCH) معیاری است برای اندازه ‌گیری مقدار متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز خون. هموگلوبین موجود در گلبول ‌های قرمز، اکسیژن را از ریه ‌ها دریافت کرده و آن را هنگام گردش خون به تمام سلول ‌های بدن منتقل می ‌کند.

اگر سطح MCH شما بالا یا پایین باشد، از پزشک خود بپرسید که چگونه این نتیجه را تفسیر می‌ کند. پزشک می ‌تواند در مورد نحوه استفاده از این اطلاعات برای ارزیابی سلامت شما یا تشخیص بیماری با شما صحبت کند.

MCH تنها یکی از فاکتورهای مورد بررسی برای بررسی سلامت گلبول ‌های قرمز و تشخیص کم‌ خونی است. آزمایش شمارش گلبول ‌های قرمز خون و سایر شاخص ‌ها می‌ توانند انواع مختلف کم‌ خونی یا مشکلات سلامتی دیگر را نشان دهند. سپس پزشک تصمیم می ‌گیرد که چه آزمایش ‌های دیگری برای تکمیل تشخیص لازم است.

درمان کم‌ خونی بسته به نوع آن متفاوت است. تشخیص علت و نوع کم‌ خونی برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.

نکات کلیدی

• MCH میزان متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز خون است که به عنوان بخشی از آزمایش کامل شمارش خون (CBC) اندازه‌ گیری می‌ شود.
• انواع مختلف کم‌ خونی، شایع ‌ترین علل افزایش یا کاهش سطح MCH هستند.
• MCH به تنهایی استفاده نمی ‌شود؛ این مقدار همراه با نتایج دیگر آزمایش کامل خون تفسیر می‌ شود تا سلامت کلی و انواع مختلف کم‌ خونی ارزیابی و تشخیص داده شود.

مروری سریع

MCH میزان متوسط هموگلوبین داخل هر گلبول قرمز را اندازه ‌گیری می‌ کند. این شاخص یکی از معیارهای سلامت گلبول‌ های خون است که در آزمایش کامل خون (CBC) نشان داده می ‌شود. هر مقدار MCH بالاتر یا پایین ‌تر از میزان نرمال باشد، ممکن است نشانه یک مشکل زمینه ‌ای باشد، که معمولاً نوعی کم ‌خونی است. MCH پایین می ‌تواند نشان ‌دهنده کم ‌خونی ناشی از فقر آهن باشد، در حالی که MCH بالا ممکن است نشانه کم‌ خونی ناشی از کمبود فولات یا ویتامین B12 باشد. پزشک علت غیر طبیعی بودن سطح MCH شما را تشخیص می ‌دهد و درمان مناسب را برای بازگرداندن سطح آن به حالت نرمال انجام خواهد داد.