
آزمایش خون بیلی روبین، میزان بیلی روبین موجود در خون شما را اندازه گیری می کند. بیلی روبین رنگدانه زردی است که در صفرا وجود دارد. اگر سطح بیلی روبین شما بالا باشد، ممکن است نشان دهنده ی این باشد که کبد شما در تبدیل بیلی روبین به صفرا دچار مشکل است یا این که مجاری صفراوی شما مسدود شده اند.
بیلی روبین از کبد عبور کرده و در نهایت از بدن دفع می شود.
سطح بالاتر از حد معمول بیلی روبین ممکن است نشان دهنده مشکلات مختلف کبد یا مجاری صفراوی باشد. گاهی نیز افزایش سطح بیلی روبین به دلیل افزایش سرعت تخریب گلبول های قرمز رخ می دهد.
بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین یک محصول جانبی حاصل از تجزیه ی گلبول های قرمز قدیمی خون است. زمانی که گلبول های قرمز در بدن چرخه ی عمر خود را به پایان می رسانند، تجزیه می شوند و از طریق جریان خون به سمت کبد منتقل می گردند تا پردازش شوند. کبد، بیلی روبین را همراه با دیگر مواد زائد در مایعی به نام صفرا دسته بندی می کند. صفرا از طریق روده ها از بدن دفع می شود. بیلی روبین همان رنگدانه ای است که به صفرا رنگ زرد خاص آن را می دهد و همچنین عامل رنگ دهنده ی مدفوع است.
آزمایش خون بیلی روبین چیست؟
آزمایش خون بیلی روبین، میزان بیلی روبین موجود در خون شما را اندازه گیری می کند. در این آزمایش، یک متخصص مراقبت های بهداشتی مقدار کمی خون از یکی از رگ های شما می گیرد و آن را به آزمایشگاه می فرستد تا مورد بررسی قرار گیرد. در آزمایشگاه، سطح بیلی روبین اندازه گیری می شود تا مشخص شود آیا در محدوده ی طبیعی قرار دارد یا خیر. بالا یا پایین بودن سطح بیلی روبین می تواند نشان دهنده ی آن باشد که بخشی از فرایند تجزیه و دفع گلبول های قرمز قدیمی به درستی انجام نمی شود.
سطح بیلی روبین در خون، چه چیزی را نشان می دهد؟
ارائه دهندگان خدمات درمانی معمولاً آزمایش بیلی روبین را برای بررسی سلامت کبد انجام می دهند. این آزمایش بخشی از مجموعه ی کامل آزمایش های عملکرد کبد است که محصولات مختلف کبدی را در خون اندازه گیری می کند. اگر این مقادیر خیلی بالا یا پایین باشند، ممکن است نشان دهنده ی این باشد که کبد شما به نوعی دچار مشکل است. با این حال، غیر طبیعی بودن سطح بیلی روبین همیشه به معنای وجود مشکل در کبد نیست؛ گاهی علت در بخش های دیگری از بدن قرار دارد.
دلایل انجام آزمایش خون بیلی روبین
آزمایش بیلی روبین معمولاً بخشی از مجموعه ای از آزمایش ها برای بررسی سلامت کبد است. این آزمایش ممکن است برای موارد زیر انجام شود:
- بررسی علت زردی پوست و چشم ها (یرقان). زردی ناشی از سطح بالای بیلی روبین است و این آزمایش معمولاً برای اندازه گیری بیلی روبین در نوزادان مبتلا به زردی نوزادی استفاده می شود.
- بررسی انسداد در مجاری صفراوی کبد یا کیسه صفرا.
- تشخیص بیماری های کبدی، به ویژه هپاتیت، یا پایش روند پیشرفت بیماری.
- بررسی کم خونی ناشی از تخریب گلبول های قرمز.
- ارزیابی عملکرد درمان.
- بررسی احتمال مسمومیت دارویی.
برخی آزمایش های رایج که ممکن است هم زمان با آزمایش بیلی روبین انجام شوند شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش های عملکرد کبد: این آزمایش های خونی برخی آنزیم ها یا پروتئین های خون را اندازه گیری می کنند.
- آلبومین و پروتئین کل: سطح آلبومین — پروتئینی ساخته شده توسط کبد — و پروتئین کل نشان می دهد که کبد تا چه حد قادر به تولید پروتئین های ضروری برای مقابله با عفونت ها و انجام عملکردهای دیگر بدن است.
- شمارش کامل خون (CBC): این آزمایش چندین جزء و ویژگی های خون را اندازه گیری می کند.
- زمان پروترومبین: این آزمایش زمان لخته شدن پلاسما را اندازه گیری می کند.
علت بالا بودن سطح بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین ممکن است در خون تجمع پیدا کند اگر:
- بدن شما تعداد زیادی گلبول قرمز را خیلی سریع تجزیه می کند. اگر به یک بیماری خونی مانند کم خونی همولیتیک مبتلا باشید که باعث تخریب گلبول های قرمز می شود، ممکن است بیلی روبین بیش از حد تولید شود.
- کبد شما در پردازش میزان طبیعی بیلی روبین دچار مشکل است. این مشکل می تواند به دلیل مسمومیت موقتی و فشار زیاد بر کبد باشد یا ناشی از یک بیماری مزمن کبدی که بر عملکرد آن تأثیر می گذارد.
- سیستم صفراوی شما صفرا را به طور مؤثر تخلیه نمی کند. ممکن است انسدادی در مجاری صفراوی یا کیسه ی صفرا وجود داشته باشد که باعث برگشت صفرا و نشت آن به جریان خون شود.
علت پایین بودن سطح بیلی روبین چیست؟
برخی داروها می توانند سطح بیلی روبین را کاهش دهند، از جمله آنتی بیوتیک ها، قرص های جلوگیری از بارداری، قرص های خواب آور و داروهای ضد تشنج. به طور کلی سطح پایین بیلی روبین معمولاً جای نگرانی ندارد.
بیلی روبین چه نقشی در بدن دارد؟
بیلی روبین یک محصول زائد حاصل از گلبول های قرمز از کار افتاده است. به طور طبیعی، بدن شما آن را از طریق روده ها دفع می کند. اما در مسیر دفع، ممکن است فوایدی هم داشته باشد. مطالعات اخیر نشان می دهند که بیلی روبین می تواند به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کرده و در محافظت در برابر بیماری های قلبی عروقی نقش داشته باشد. با این حال، مقدار بیش از حد آن سمی است. اگر بیلی روبین در خون تجمع پیدا کند، می تواند باعث احساس بیماری در شما شود. همچنین ممکن است اعصاب زیر پوست را تحریک کرده و باعث خارش شود.
علائم بالا بودن بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین بالا منجر به زردی (یرقان) می شود؛ یعنی تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم ها به زرد. زردی معمولاً اولین علامتی است که پزشک را به بررسی سطح بیلی روبین وادار می کند. بیلی روبین زیاد در خون می تواند وارد ادرار شود و رنگ آن را تیره تر کند. اگر بیلی روبین به طور طبیعی از طریق مدفوع دفع نشود، مدفوع ممکن است روشن تر یا به رنگ خاک رس در آید. سطح بسیار بالای بیلی روبین همچنین می تواند باعث خارش پوست (پرویتوس) شود.
نحوه انجام آزمایش خون بیلی روبین چگونه است؟
یک متخصص مراقبت های بهداشتی معمولاً نمونه خون را از یکی از رگ های بازوی شما می گیرد. ممکن است از شما خواسته شود چند ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید یا ننوشید. سپس یک سوزن تو خالی وارد رگ می شود و مقدار کمی خون در یک ویال جمع آوری می گردد. هنگام ورود یا خروج سوزن ممکن است احساس سوزش یا نیش گون کوتاهی داشته باشید. این مرحله فقط چند دقیقه طول م یکشد. پس از آن، نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود تا مورد بررسی قرار گیرد و نتیجه در زمان بعدی به شما داده خواهد شد.
اگر نوزاد شما دچار زردی (یرقان) باشد، پزشک سطح بیلی روبین او را بررسی می کند تا مطمئن شود بیش از حد بالا نباشد. زردی نوزادان شایع است و معمولاً جای نگرانی ندارد، اما سطح بسیار بالای بیلی روبین در نوزادان می تواند سمی باشد. پزشک معمولاً برای گرفتن نمونه خون از نوزاد، پاشنه پای او را با یک لانست استریل سوراخ می کند. این روش که به “نمونه گیری از پاشنه” معروف است، یکی از شیوه های رایج غربالگری بیماری ها در نوزادان است.
خطرات
نمونه خون برای آزمایش بیلی روبین، معمولاً از یک رگ در بازو گرفته می شود. خطر اصلی مرتبط با آزمایش خون، درد یا کبودی در محل خون گیری است. بیشتر افراد به گرفتن خون واکنش جدی نشان نمی دهند.
تفسیر نتایج آزمایش خون بیلی روبین
نتایج آزمایش، میزان بیلی روبین موجود در خون شما را نشان می دهند. در واقع دو نوع بیلی روبین در خون وجود دارد: بیلی روبینی که به کبد می رود تا پردازش شود و بیلی روبینی که از کبد خارج می شود. آزمایش شما این مقادیر را به صورت جداگانه نشان می دهد و همچنین مقدار کل بیلی روبین شما را مشخص می کند. معمولاً این مقادیر به واحد میلی گرم بیلی روبین در دسی لیتر خون (mg/dL) گزارش می شوند.
نتایج آزمایش خون بیلی روبین به صورت بیلی روبین مستقیم، غیر مستقیم یا کل بیان می شوند. بیلی روبین کل ترکیبی از بیلی روبین مستقیم و غیر مستقیم است. معمولاً نتایج آزمایش شامل بیلی روبین مستقیم و کل می باشد.
مقادیر معمول برای بیلی روبین کل در بزرگسالان حدود ۱.۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) و برای افراد زیر ۱۸ سال معمولاً ۱ mg/dL است. مقادیر معمول برای بیلی روبین مستقیم به طور کلی حدود ۰.۳ mg/dL است.
این مقادیر ممکن است کمی بین آزمایشگاه ها متفاوت باشد. نتایج برای زنان و کودکان نیز ممکن است کمی متفاوت باشد و برخی داروها نیز می توانند بر نتایج تأثیر بگذارند. به همین دلیل، حتماً تیم مراقبت های بهداشتی خود را از داروهایی که مصرف می کنید مطلع نمایید؛ ممکن است از شما خواسته شود قبل از آزمایش مصرف برخی داروها را قطع کنید.
سطح پایین تر از حد معمول بیلی روبین معمولاً جای نگرانی ندارد. سطح بالای بیلی روبین مستقیم در خون ممکن است نشان دهنده ی این باشد که کبد شما قادر به دفع بیلی روبین به طور صحیح نیست و ممکن است نشانه ی آسیب یا بیماری کبدی باشد. سطح بالای بیلی روبین غیر مستقیم ممکن است نشان دهنده مشکلات دیگری باشد.
یکی از علل رایج افزایش بیلی روبین، سندرم ژیلبرت است. این سندرم یک وضعیت بی ضرر کبدی است که در آن کبد، بیلی روبین را به درستی پردازش نمی کند. پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری برای بررسی وضعیت شما انجام دهد. نتایج آزمایش بیلی روبین همچنین می توانند برای پایش برخی شرایط، مانند زردی، استفاده شوند.
بیلی روبین مستقیم و غیر مستقیم (یا بیلی روبین کونژوگه و غیر کونژوگه)
بیلی روبینی که به کبد برای پردازش فرستاده می شود «غیر کونژوگه» یا غیر مستقیم نام دارد، به این معنا که در آب حل نمی شود. این نوع بیلی روبین به پروتئینی در خون به نام آلبومین متصل است که آن را به کبد منتقل می کند. وقتی کبد بیلی روبین را پردازش می کند، آن را از آلبومین جدا کرده و به یک مولکول قند متصل می کند تا در آب حل شود. این کار اجازه می دهد بیلی روبین با صفرا مخلوط شده و از طریق روده ها دفع شود.
بیلی روبین «کونژوگه» یا مستقیم همان بیلی روبینی است که کبد پردازش کرده است. گاهی در نتایج آزمایش، به آن «مستقیم» گفته می شود زیرا می توان آن را مستقیماً اندازه گیری کرد. بیلی روبین غیر کونژوگه یا غیر مستقیم را نمی توان مستقیماً اندازه گیری کرد؛ بلکه با کم کردن مقدار بیلی روبین کونژوگه از مقدار کل بیلی روبین در خون محاسبه می شود. در نتایج آزمایش، بیلی روبین غیر کونژوگه ممکن است با عنوان «غیر مستقیم» نشان داده شود.
چه سطحی از بیلی روبین نگران کننده است؟
محدوده ی طبیعی بیلی روبین ممکن است در آزمایشگاه های مختلف کمی متفاوت باشد. به طور میانگین، سطح کل بیلی روبین بین 0.2 تا 1.3 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) برای کودکان و بزرگسالان طبیعی در نظر گرفته می شود. اگر سطح شما بالاتر باشد، پزشک ممکن است بخواهد علت آن را بررسی کند. این می تواند نشان دهنده ی مشکلی باشد که نیاز به توجه دارد، اما معمولاً خود بیلی روبین بالا نیازی به درمان مستقیم ندارد.
برای نوزادان کمی متفاوت است. سطح طبیعی بیلی روبین در نوزادان می تواند بین 1.0 تا 12.0 mg/dL متغیر باشد. در بیشتر موارد، بالا بودن بیلی روبین در نوزادان قابل پیش بینی و محدود به خود است. با این حال، پزشکان همچنان این موارد را تحت نظر دارند تا مطمئن شوند سطح بیلی روبین بیش از حد یا خیلی سریع افزایش نمی یابد، زیرا این می تواند نشان دهنده ی وضعیت جدی تر باشد و همچنین برای نوزاد سمی باشد.
چه سطحی از بیلی روبین خطرناک محسوب می شود؟
پزشکان توصیه می کنند نوزادان در صورتی درمان شوند که سطح بیلی روبین آن ها در ۴۸ ساعت اول بالای ۱۵ mg/dL یا بعد از ۷۲ ساعت بالای ۲۰ mg/dL باشد. در این سطوح، بیلی روبین غیر کونژوگه بیش از حد آلبومین موجود است و نمی تواند به آن متصل شود. بیلی روبین غیر کونژوگه می تواند از سد خونی-مغزی در نوزادان عبور کند و به مغز در حال رشد آن ها آسیب برساند. این وضعیت می تواند باعث درجات مختلفی از آسیب مغزی شود که به آن کرنیکتروس گفته می شود.
این خطر در کودکان بزرگ تر و بزرگسالان یکسان نیست. مغز بزرگسالان آسیب پذیری کمتری دارد و بزرگسالان معمولاً سطح بسیار بالای بیلی روبین غیر کونژوگه را تجربه نمی کنند. نوزادان بیلی روبین را سریع تر تولید و آهسته تر کونژوگه می کنند. در بزرگسالان، دلایل بیشتری برای بالا بودن سطح بیلی روبین کونژوگه وجود دارد. برای بزرگسالان، افزایش سطح بیلی روبین ممکن است نشانه ی یک وضعیت خطرناک باشد، اما خود بیلی روبین معمولاً به تنهایی خطرناک نیست.
بالا بودن سطح بیلی روبین به چه معناست؟
اگر سطح بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) شما بالا باشد، ممکن است بدن شما گلبول های قرمز را سریع تر از آن چه کبد می تواند پردازش کند، تجزیه کند. این وضعیت می تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:
- بیماری همولیتیک
- بیماری سلول داسی شکل
- واکنش نا مطلوب به انتقال خون
علل رایج بالا بودن سطح بیلی روبین غیرکونژوگه در نوزادان شامل موارد زیر است:
- تولد زودرس
- ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد
- واکنش به مواد موجود در شیر مادر
اگر سطح بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) شما بالا باشد، ممکن است بدن در دفع آن مشکل داشته باشد. این وضعیت می تواند نشان دهنده بیماری های مجاری صفراوی یا سنگ کیسه صفرا باشد، مانند:
- سنگ کیسه صفرا
- التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)
- التهاب مجاری صفراوی (کلانژیت)
شرایطی که توانایی کبد در پردازش بیلی روبین را مختل می کنند، باعث تجمع هر دو نوع بیلی روبین در خون می شوند.
اگر چیزی به طور موقت کبد شما را تحت فشار قرار دهد،ممکن است سطح کل بیلی روبین شما بالاتر باشد، مانند داروی جدید یا مصرف زیاد الکل. این وضعیت همچنین می تواند نشانه بیماری حاد یا مزمن کبدی باشد. برخی از علل عبارتند از:
- عفونت ها مانند هپاتیت ویروسی و مونوکلئوز
- اختلالات ژنتیکی که متابولیسم بیلی روبین را تحت تأثیر قرار می دهند، مانند سندرم ژیلبرت، بیماری ویلسون و سندرم کریگلر-نجار
- هپاتیت سمی (ناشی از الکل یا دارو)
- سیروز و نارسایی مزمن کبد
اگر نتایج آزمایش من غیر طبیعی باشد، چه اتفاقی می افتد؟
یک متخصص مراقبت های بهداشتی علائم و سوابق پزشکی شما را بررسی می کند تا علت های محتمل را شناسایی کند. هر علت ممکن است روش درمانی متفاوتی داشته باشد. ممکن است آزمایش های خون یا تصویربرداری های بیشتری برای تشخیص دقیق تر توصیه شود. همچنین ممکن است سطح بیلی روبین شما دوباره آزمایش شود تا مطمئن شوند که در حال افزایش نیست. در نوزادان، اگر سطح بیلی روبین خیلی بالا رود، پزشک درمان هایی برای کاهش آن پیشنهاد خواهد کرد.
درمان بیلی روبین بالا در نوزادان چیست؟
فتوتراپی، یک درمان استاندارد برای کاهش سطح بیلی روبین در نوزادان است. در این روش، نوزاد زیر چراغی قرار می گیرد که نور سفید فلورسنت یا نور با طیف آبی ساطع می کند. این نور به تجزیه بیلی روبین و تبدیل آن به فرم محلول در آب کمک می کند تا بدن بتواند بدون نیاز به کونژوگه شدن در کبد، آن را دفع کند. این کار از تجمع بیلی روبین غیر کونژوگه در بافت مغزی نوزاد جلوگیری می کند.
چگونه می توان سطح بیلی روبین خود را کاهش داد؟
سطح بیلی روبین شما زمانی کاهش می یابد که بتوانید بیماری یا وضعیتی که باعث افزایش آن شده است را به طور مؤثر درمان یا کنترل کنید. روش کاهش یا درمان به نوع بیماری بستگی دارد و پزشک شما گزینه های مناسب برای درمان یا کاهش اثرات آن را توضیح خواهد داد. به طور کلی، می توان با کاهش فشار روی کبد، سطح بیلی روبین را کاهش داد؛ برای مثال با حذف مصرف الکل و داروها — حتی داروهای بدون نسخه (OTC) در صورت امکان — و حفظ یک رژیم غذایی سالم.
آزمایش بیلی روبین در ادرار چیست؟
ممکن است آزمایش بیلی روبین ادرار به عنوان بخشی از یک آزمایش کامل ادرار انجام شود؛ این مجموعه ای از آزمایش هاست که محتوای ادرار شما را بررسی می کند و می تواند بخشی از چکاپ عمومی سلامت باشد. پزشک ممکن است آزمایش بیلی روبین ادرار را به طور خاص در صورتی که شما دچار زردی قابل مشاهده یا ادرار تیره رنگ باشید، درخواست کند. وجود بیلی روبین در ادرار طبیعی نیست، اما ممکن است زمانی رخ دهد که سطح بیلی روبین کونژوگه شما بسیار بالا باشد.
برای انجام آزمایش، پزشک یک ظرف کوچک در اختیار شما قرار می دهد تا نمونه ادرار خود را جمع آوری کنید. همچنین یک دستمال بهداشتی برای تمیز کردن ناحیه تناسلی قبل از ادرار کردن به شما می دهد. ظرف دارای علامتی است که نشان می دهد چه مقدار ادرار باید جمع آوری شود. بدون تماس با داخل ظرف، نمونه خود را جمع آوری کرده و ظرف را به پزشک باز می گردانید تا برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال شود.
جمع بندی
زردی قابل مشاهده (زرد شدن پوست و چشم ها) نشانه ی واضحی است که باید برای انجام آزمایش خون بیلی روبین به پزشک مراجعه کنید. زردی زمانی قابل مشاهده می شود که سطح بیلی روبین شما دو تا سه برابر محدوده ی طبیعی باشد. در این شرایط، ممکن است متوجه تیره تر شدن یا رنگ چای مانند ادرار خود نیز شوید. با این حال، امکان دارد سطح بیلی روبین بالا باشد بدون این که نشانه های ظاهری دیده شود. آزمایش خون بیلی روبین می تواند به تأیید حدس پزشک درباره برخی بیماری ها کمک کرده و علت مشکل را دقیق تر مشخص کند.
آزمایش خون HCT یا آزمایش هماتوکریت یکی از شاخصهای کلیدی [...]
آزمایش خون ESR می تواند التهاب در بدن را [...]
آزمایش خون بیلی روبین، میزان بیلی روبین موجود در [...]
در حوزه سلامت و تشخیص، آزمایشگاه ها نقش کلیدی [...]
آزمایش CBC یکی از متداول ترین آزمایش های خون [...]
مقدمه ای بر آزمایش تراکم استخوان برای تشخیص پوکی [...]
پزشک تان به شما گفته است که می خواهند [...]